Reisverslag 5 Shanghai, Japan, Guam en Rabaul

Maandag 15 februari Shanghai

We zijn erg benieuwd naar ‘het Parijs van het oosten’. Het is behoorlijk koud in Shanghai, 5 graden en een snijdend koude wind (We zijn inmiddels weer een stuk verder van de evenaar af).

Helaas hebben we helemaal geen foto’s vanwege een mankement aan de camera.

Shanghai is een echte wereldstad met een heel eigen stijl. Een indrukwekkende skyline die ‘s avonds prachtig verlicht is net als een aantal boten die langs de kade varen. Hippe winkels, kunstgaleries. En je kunt er fantastisch eten. Je verwacht het eigenlijk niet in een communistisch land, maar een havenstad is wellicht altijd wat meer naar buiten gericht. Er is een boulevard ‘de Bund’, waar het nu vreselijk koud is maar waarvan goed voorstelbaar is dat het zomers een vrolijke boel is. Shanghai lijkt heel geschikt voor een lang weekendje weg.

Aan de bund staan een aantal bankgebouwen uit de dertiger jaren, die verbouwd zijn tot winkels en restaurants. We hebben daar heerlijk gegeten en genoten van een fantastisch uitzicht. We werden door een hele staf bediend want we waren de enige gasten. Het is hier geen seizoen nu.

Woensdag 17 tot en met vrijdag 19 februari: Japan

We hebben een driedaagse excursie over land geboekt (Arnaud en Miriam dank voor de tip om in ieder geval naar Kyoto te gaan!). We komen aan in Nagasaki, vliegen na een ochtend bezoek naar Osaka (op 3 na grootste stad van Japan), waar we per bus naar Kyoto gebracht worden. We slapen daar in het Okura hotel en gaan een dag later met de hoge snelheidstrein naar hotel New Otani in Tokyo (grootste stad: 12 miljoen inwoners), alwaar we de laatste dag doorbrengen voordat we weer aan boord gaan in Yokohama (op 2 na grootste stad), waar de QM2 inmiddels heen gevaren is.

Het is niet makkelijk om de ervaringen goed samen te vatten. We hebben in die drie dagen erg veel gezien. Japan is zo heel anders dan de Aziatische landen die we tot dusver zagen. Japan is niet gekolonialiseerd geweest door een europees land en is pas in de 19 eeuw uit het isolement gekomen waarbij het in no time de industriële revolutie inhaalde en een nare en gewelddadige expansiedrift ontwikkelde (of al had? Paul, excuus voor ons gebrek aan historisch inzicht!) waar ze ook erg voor gestraft zijn.

Japan is enerzijds heel high tech en anderzijds heel traditioneel feodaal. De samenleving zit nog erg hiërarchisch in elkaar, wat te zien is aan alle ‘buig’ rituelen. Degene die minder in rang is moet dieper buigen. Ze buigen wat af. Zelfs de conducteur in de trein kon niet gewoon lopen omdat hij aan alle kanten moest buigen.

In Nagasaki hebben we het oorlogsmuseum bezocht en het monument op de plek waar de atoombom 9 augustus 1945 viel. Een indrukwekkend museum waar met veel video’s op efficiënte wijze een beeld geschetst wordt van deze ramp en de gevolgen daarvan ook voor de volgende generaties.

In Kyoto hebben we verschillende tempels bezocht waarbij de Kinkaku tempel ons het meeste beviel: het gouden pavilioen. Oorspronkelijk een villa van de derde Shogun, gebouwd in 1397 en later een Zen-tempel. In 1950 is de tempel afgebrand door toedoen van een psychotisch geworden monnik, en daarna opnieuw opgebouwd. Niet alleen de gouden tempel zelf maar ook de tuin eromheen zijn zo fabelachtig mooi! (Dat komt op de foto niet geheel over) Alle vooroordelen over bonsaiboompjes heb ik overboord moeten zetten. Het is inderdaad heel erg gekunsteld: iedere boom wordt heel speciaal gesnoeid (kost 3 weken per boom) en we zagen dat plakjes mos van 25 bij 25 cm stuk voor stuk worden aangebracht, maar het eindresultaat is echt heel bijzonder en dat terwijl de kersenbloesem pas over een maand gaat bloeien! Het is zo voorstelbaar hoe schitterend het dan zal zijn.

Erg interessant was ook het Nijo Kasteel uit 1603, de residentie van de shogun’s met hun samurai. Na 1867 toen de laatste Shogun zijn macht afstond aan de keizer werd het eigendom van de keizerlijke familie. Prachtige muurschilderingen en elegante architectuur. Erg leuk om alle verhalen over de samurai te horen. Je krijgt zo’n zin in al die films over de laatste samurai of de 7 samurai. Tom Cruise is hier erg populair: hij schijnt zijn rol goed ingeleefd te hebben.

Eten

De Japanse lunch is intrigerend: veel rauwe vis en veel dat we niet thuis konden brengen. Het diner s’avonds is een shabu-shabu diner, een soort Chinese fondu. Bouillon waarin allerlei groenten en vlees kort gekookt worden met lekkere sausjes. Het eten werd opgeleukt door geisha’s die dansten en muziek maakten. De functie van de geisha’s werd niet helemaal duidelijk: er werd iets te vaak benadrukt dat ze geen prostituees zijn. Kennelijk wel een soort animeermeisjes maar ze konden ons niet bekoren: te stijf en opgeprikt.

De lunch op de tweede dag was heerlijk, gefrituurde groenten en vis ( tempura) en het tappanyaki diner s’avonds ook.

Dekadentje van de week: warme w.c. bril

Japanners zijn dol op technologie en de meeste toiletten hebben dan ook een toetsenbord langszij hangen. Je kunt bijvoorbeeld muziek instellen tijdens het doorspoelen. Maar de meest gebruikte functie lijkt te zijn het voorverwarmen van de w.c. bril. Zelfs in het best verwarmde hotel of restaurant was deze functie standaard aan!

Na Kyoto gaan we met de Shinkansen NOZOMI naar Tokyio. Dit is de eerste hoge snelheidstrein van de wereld. Hij is sinds 1964 in bedrijf (geopend 10 dagen voor de start van de Olypische Spelen) en gaat om de 6 minuten. Comfortabel en pijlsnel.

In Tokyo zijn we onder de indruk van de Meiji tempel, een tempel die in 1920 gebouwd is ter nagedachtenis van keizer Meiji. We begrijpen dat het vooral een politieke betekenis had om op het moment dat de keizer weer een (marionetten-)functie kreeg het belangrijk werd om iets voor de nationale eenheid te doen. Het oude animistische shinto geloof werd nieuw leven in geblazen rond de verering van de keizer. Duizenden goden worden vereerd om ongeluk af te wenden en geluk te verkrijgen. 2 x in je handen klappen en buigen is vaak genoeg. Preken zijn niet nodig. Japanners zijn heel pragmatisch. Ze hebben het shinto geloof voor het dagelijks leven (het halen van examens en het krijgen van een goede oogst enzo) en bij begrafenissen gebruiken ze boeddhistische rituelen, want het shinto geloof heeft geen regeling voor na de dood. En met kerst zijn ze even een beetje christelijk want een kerstboom hoort er tegenwoordig ook bij.

Wat wij mooi vinden in dit tempel complex heeft betrekking op de natuur. Enorme kampferbomen en een heel weids opgezet park. Misschien raakten we in de ban van alle verhalen over de natuurgoden want we raakten niet uitgepraat over de rustgevende invloed van natuurschoon. We krijgen weer zin om in het bos te werken van ons plekje in Italië.

Dan een bezoek aan het Imperial Palace Plaza midden in Tokyio waar keizer Akihito met zijn vrouw verblijft. Het is slechts open op zijn verjaardag en op 2 januari. De keizer speelt alleen nog een ceremoniële rol in de democratische staatsvorm van Japan.

Na nog een bezoek aan de oudste tempel Asakusa (ook erg mooi) is het tijd om weer naar huis te gaan, want zo voelt de QM2 inmiddels wel!

Domper bij thuiskomst is het feit dat onze beste vrienden aan boord tijdens ons verblijf in Japan onverwacht teruggegaan zijn naar Canada. B heeft een ongeneeslijke aandoening, die in korte tijd zo verslechterd is dat verblijf aan boord niet langer verantwoord was. Vreselijk.

Beter dan Annelies kan ik onze ervaringen in Japan niet verwoorden. Rijk, ontwikkeld, schoon, gedisciplineerd en wat dat betreft zo totaal anders dan bijvoorbeeld India, Thailand en China, van wat we er tenminste van gezien hebben. Ja, hier spreekt de wereldreiziger, maar niet heus. Door die drie dagen Japan maak je toch wel wat meer kennis met een land dan door de eendags tripjes in de overige landen. In Zuid-Afrika gaan we ook een paar dagen ‘on our own’, maar dan echt en niet geholpen door organisatie van de rederij, zoals in Japan. We gaan het zien.

22 februari Guam

Het eiland Guam in de Pacific Ocean is nog steeds een Amerikaanse kolonie. Bekend als marinebasis in de Vietnam oorlog. En in WO II bezet door Japanners en daarvan bevrijd door de Amerikanen.

Het fungeert nu nog steeds als marinebasis en daarnaast als een vakantie eiland waar vooral Japanners komen. Het lijkt soms moeilijk te snappen gezien de gruwelijkheden die ze in de oorlog begaan hebben hier, maar het betreft nu wellicht een andere generatie.

Voor ons is het een plezierige stranddag. Er is weinig anders te beleven dan een mooi zandstrand en een heldere zee waarin het prettig zwemmen is.

Guam was plezierig, maar aan (Amerikaans) land komen is ook hier geen sinecure. De avond tevoren allerlei formulieren invullen en ’s morgens, afhankelijk van het dek waar je ‘woont’, opstellen in de file voor de douaneautoriteiten die in alle vroegte, direct na afmeren, aan boord zijn gekomen. Ook als je helemaal niet van plan was om aan land te gaan, word je door de douane gescreend, de boot ligt immers op Amerikaans grondgebied. Ergernis en gemor onder de passagiers, zeker als blijkt dat de verkregen ‘permit’ om van boord te gaan (een roze velletje), waar alle formaliteiten voor bedoeld waren, noch bij vertrek, noch bij terugkeer gevraagd wordt. Ja, wachten, in de rij staan, dat soort dingen moet je wel een beetje voor lief nemen als je op een schip met 2500 passagiers met de meesten een stranddagje of een ander uitstapje wil doen. De shuttlebussen staan bij aankomst altijd wel ruim voorradig in een grote slagorde opgesteld, maar om vele honderden daar op een ordentelijke manier in een niet te grote tijdspanne in te krijgen, vraagt wel een strikte organisatie; die is er zeker, maar kan het wachten niet voorkomen. Gelukkig zijn we allebei erg geduldig van aard (ahum). Tijdens dit soort taferelen spreekt de ‘entertainment director’ geregeld door de boordinstallatie en prijst dan iedereen omstandig voor zijn medewerking en dat alles heel ‘smooth’ verloopt dankzij de inzet van personeel en vooral de passagiers, dat het een ‘lovely day’ beloofd te worden op een ‘magnificent island’ met ‘a beautiful nature’ en een ‘tremendous beach’. Dus wat zal je mopperen? Een interessant ‘stukje’ toegepaste psychologie, dat bij mij maar heel gedeeltelijk werkt.

Disclaimer: mochten wij in de tekst hier en daar in herhaling vallen, dan zij dat zo. We lezen niet meer alles terug.

Donderdag 26 februari: Rabaul

Rabaul ligt op een van de eilanden van Papua Nieuw Guinea, het grootste eiland van de wereld. En dan niet het Indonesische deel maar het onafhankelijke deel (sinds 1975; daarvoor Australisch). Ook hier hebben de Japanners huisgehouden tijdens WO II. Een netwerk van tunnels in de heuvels rond de haven zijn door de Japanners gegraven en zijn er nog. Een andere grote ramp die dit eiland getroffen heeft is een vulkaanuitbarsting in 1994. De lava heeft bijna heel Rabaul verwoest: scholen, een vliegveld et cetera. Gelukkig waren er maar een paar doden. De meeste eilandbewoners konden een andere berg op vluchten.

Op dit moment is er nog maar weinig herbouwd. De mensen wonen in armoedige krotten van hout of golfplaat. Voor een groot deel is het een spookstad. De grond is zwart. Er zijn stukken met veel dode bomen. Heel erg veel armoede. Het decor voor een horrorfilm. En de vulkaan rookt nog steeds…..; maar ook zijn hier en daar voorzichtige tekenen van herstel van de natuur te zien.

Schrijnend is dat de mensen zo vreselijk aardig reageren op dat schip met die duizenden toeristen. Dat zijn natuurlijk inkomsten, maar ze blijven heel beleefd een auto aanbieden om je te rijden of allerlei kettingen en houtsnijwerk. Echt iedereen die je tegenkomt zegt ‘hello’ tegen je. En van verre zwaaien ze.

We hebben wat rondgewandeld, een paar maskers gekocht en hebben met een bevriend Nederlands stel een busje genomen en ons laten rijden naar de hot springs. Warmwaterbronnen aan de kust, een onwerkelijke sfeer door de zwarte grond en de rotsen waar niks op groeit. Een paar mannen beweerden dat het hun terrein was en daarom moesten we 2 dollar pp betalen om te mogen kijken. Opmerkelijk dat de mensen een Afrikaans uiterlijk hebben maar sommigen met blond kroeshaar (dat desgevraagd niet geverfd is). Ook opmerkelijk is de polygamie. Veel mannen hebben 3 vrouwen en het dorpshoofd wel 10. Ik snap nooit hoe het werkt. De vrouwen zullen dan toch ook polygaam moeten zijn want anders blijven er zoveel mannen over?

Een markt in een dorp dat intact is gebleven is leuk: kleurige kleding en de mooiste vruchten en groenten.

Eergisteren (25 feb) passeerden we de evenaar, voor schepelingen een mijlpaal die (in het ‘reguliere’ koopvaardijverkeer) door ouderejaars schepelingen gebruikt wordt om de nuldejaars via een soort van ontgroening in te wijden tot ervaren schepeling. Zo ook hier aan boord QM 2. Een aantal bemanningsleden en gasten onderwierp zich aan het ritueel; men werd eerst grondig ingezeept met allerlei smerige verf, vervolgens werd men door het joelend publiek ‘guilty’ verklaard (voor zonden die zouden zijn begaan tegen de God der Zee Neptunus) en diende men zich te reinigen door een sprong in het zwembad op het achterdek waarna men door de aanwezige Neptunus (in de persoon van entertainment director Paul O’Loughlin) tot ouderejaars werd gewijd. Leuk ritueel, omlijst met muziek en dans dat door velen (in de soms kokende zon) werd gevolgd.

Bij elk bezoek aan een arm land word je wel steeds door een sterk ambivalent gevoel bevangen. Doe je er nou goed aan om er als toerist te komen en je geld daar te spenderen en daarmee een bescheiden bijdrage te leveren aan de lokale economie of benadruk je er nu juist de verschillen tussen arm en rijk mee? Die ambivalentie lijkt ook onder de lokale bevolking voelbaar; enerzijds: besteed a.u.b. je dollars hier aan mij/ons, versus: rot op, ‘rijke stinkerds’.

Als je de enorme verschillen tussen rijk en arm in de wereld werkelijk tot je laat doordringen, en vooral de verschrikkelijke armoede waarin men in grote delen van de wereld moet leven, dan slaap je geen nacht meer en ligt een finale sprong in de Pacific op de loer. Zover is het (nog) niet.

Nog even over de Queen Mary 2: QM2 is (momenteel) het vlaggenschip van de Cunard Line, gebouwd in 2004 en met haar > 115.000 pk’s het snelste schip cruiseschip ter wereld, kruissnelheid 25 knopen (zeemijl per uur), topsnelheid 29 knopen. Die Engelse maten blijven ingewikkeld, maar je moet denken dat Hare Majesteit in 24 uur een afstand aflegt van Amsterdam naar zoiets als Milaan. Vandaar dat we zo snel de wereld overschieten.